Nội dung
Khi chơi cờ tướng, không người chơi mà những người đang theo dõi trận cờ bên ngoài đều đang có những đánh giá khác nhau về trận cờ. Riêng đối với những người trong cuộc cờ, đánh giá ván cờ quan trọng như việc “Biết người biết ta trăm trận trăm thắng”. Đánh giá thế trận cờ càng chính xác, càng nhanh, càng có lợi trong việc đáp trả nước cờ của đối phương và giữ ưu thế trong trận cờ.
Một trận cờ Tướng thường trải qua 3 giai đoạn: khai cuộc, trung cuộc, tàn cuộc. Có những trận thiếu hẳn tàn cuộc. Người ta có thể đưa ra sự đánh giá tổng quát, nhưng nếu không có phương pháp đánh giá khoa học, các phán đoán lại mang tính “hên xui”. Vây, thế nào là phương pháp đánh giá ván cờ Tướng nhanh gọn và chính xác trong 2 phút?
Ai là người nắm ưu thế trên thế trận cờ? Hay tính chất hệ thống tấn công
Để trả lời được câu hỏi này, các yếu tố là nước tiên và thực lực cần được xem xét. Như vậy, ở đây, ta tách câu hỏi ra thành 2 câu hỏi nhỏ khác:
1. Ai đang có nước tiên trên trận cờ tướng?
Một cách dễ hiểu, nước tiên là thế chủ động. Thường biểu hiện bằng những nước đi tấn công, uy hiếp đối phương. Đôi lúc, khi chơi, vì muốn giành thế chủ động, người chơi sẵn sàng thí quân. Bên còn lại sẽ gọi là bên thất thế. Đổi lại, bên thất thế lại có được sự lời quân, lời chất. Tuy nhiên tình trạng chủ động chỉ mang tính tạm thời trong một giai đoạn. Để đánh giá tốt hơn, cần có một cái nhìn toàn cục.
2. Thực lực cờ ai cao ai thấp?
Thực lực cờ là yếu tố xem xét trước khi trận cờ diễn ra, dựa trên những thông tin về kỳ thủ đó. Dựa vào thành tích thi đấu hay danh tiếng của người chơi mà tìm hiểu được, ta có thể xác định khả năng chiến thắng ván cờ. Tuy vẫn có yếu tố phong độ nhưng thông thường, cờ thủ thường có trình độ nhất định và khả năng không quá chênh lệnh trong thời gian nhất định.
Xu hướng chiến thuật cờ của đối phương?
Xu hướng đi nước cờ của đối phương và cả bản thân cần được đánh giá. Nếu trong khai cuộc, đối phương liên tục đưa ra đòn tấn công dồn dập, xu hướng chiến thuật của đối phương nghiêng về tấn công hoặc ngược lại. Hoặc chiến thuật linh hoạt, có tiến có lùi, có nhu có cương. Từ sự phán đoán xu hướng chiến thuật của hai bên, ta có thể nhìn ra được cách đánh nào dễ mắc sai lầm, cách đánh nào dễ chiếm được ưu thế. Xu hướng chiến thuật còn bị ảnh hưởng bởi phong cách chơi cờ của kỳ thủ. Nói cách khác, chơi cờ thể hiện tính cách của kỳ thủ. Ví dụ: người nóng nảy hay thích tấn công, vội vàng đi nước nhanh chóng.
Như trên trình bày là một lượt đánh giá sơ sơ nhanh chóng trong vòng 1 phút. Sau đó, đánh giá kỹ tình thế trên bàn cờ sẽ cho ta cái nhìn toàn diện nhất. Lúc này mất khoảng 1 phút nữa. Tùy các nước đi và cách bày binh bố trận của hai bên sẽ cho biết thế cờ đang nghiêng về đâu.
Đầu tiên,
Hãy xác định vị trí quân chủ lực Xe, Pháo, Mã trên bàn cờ
Các vị trí các quân chủ lực Xe, Pháo và Mã có thể cho thấy khả năng quân địch và quân ta kiểm soát trên các đường ngang, dọc và điểm trên bàn cờ. Những vị trí được đánh giá là tốt là nơi quân kiểm soát được nhiều đường, nhiều điểm, tính cơ động cao. Hơn nữa, tùy vị trí và vai trò các quân sẽ có sự biến đổi. Như nói Xe 10, Mã 4 hoặc Mã 5, Pháo 5 là các quân này đã vào vị trí phát huy hết sức mạnh và vai trò của nó.
Tiếp theo,
Kiểm tra lực lượng các quân trên bàn cờ Tướng
Đây là lúc đánh giá thực tế lực cờ của hai bên, bên nào còn cầm nhiều quân, bên đó được tính là lời quân. Vì tính chất quan trọng của sự tương quan lực lượng hai bên, các bên thường không để mất quân nhiều. Trừ trường hợp muốn thí quân đổi lấy thế chủ động, phục vụ cho mục đích nào đó, ví dụ phối hợp chiếu bí. Nếu không, thường bên nào hơn quân hoặc hơn chất sẽ giành được thắng lợi cuối.
Giai đoạn khai cuộc và trung cuộc, yếu tố vị trí các quân có vai trò chi phối toàn bộ cục cờ. Nhưng khi giai đoạn tàn cuộc, yếu tố lực lượng càng lúc càng nổi rõ hơn.
Kiểm tra tính chất hệ thống phòng thủ
Khi nói đến hệ thống phòng thủ, người ta nói đến vai trò của Sĩ, Tượng, Tốt đầu và 1-2 quân chủ lực bảo vệ, che chở chúng. Vị trí sắp đặt trong thế liên hoàn, gắn bó chặt chẽ thì khó mà phá vỡ được. Các quân tạo nên hàng rào che chắn, bảo vệ cho Tướng, lại nương tựa lẫn nhau. Nếu một bên không có sự phòng thủ vững, chăm chăm tấn công, lại để lộ điểm sơ hở này cho đối phương, lại dễ bị tấn công ngược lại khi có cơ hội. Vậy, thắng lợi lại khó giành được hơn.
Trong 2 phút, nhìn nhận toàn cục một ván cờ nhanh chóng, chính xác là chuyện cần thiết đối với kỳ thủ muốn giành thắng lợi. Kỹ năng đánh giá toàn cục cờ là một kỹ năng cần và có ích trong khi xây dựng chiến lược cũng như ra từng nước cờ. Tuy nhiên, rèn luyện kỹ năng này cần có thời gian và kinh nghiệm để thành thục thực hiện trong 2 phút. Chúc các kỳ thủ tập luyện cao cờ!
