Bàn cờ là chiến trường. Đánh cờ không khác nào ra trận đánh giặc. Mục đích chơi cờ phải chiếm được nhiều lãnh thổ hơn đối phương. Nghe qua việc chơi cờ vây rất đơn giản và dễ nắm bắt nhưng kỳ thực, không phải ai cũng có thể chơi cờ vây giỏi được, chưa nói đến việc chơi cờ vây chuyên nghiệp.
Trò chơi cờ vây ra đời tại Trung Hoa cách đây 2.500 năm, được xem là môn cờ lâu đời nhất và tồn tại đến ngày nay như một trò chơi tao nhã thú vị. Cờ vây có luật chơi cực kỳ đơn giản, ai cũng có thể chơi được mà không cần trí thông minh siêu việt.
Trong cờ vây, không có một danh xưng nào cụ thể cho các quân, quân cờ trên bàn cờ vây có thể là quân vua hoặc quân tốt, hoặc bất cứ quân nào. Quân cờ đều là biểu hiện của ý nghĩ của chính người chơi. Bàn cờ là chiến trường. Đánh cờ không khác nào ra trận đánh giặc. Mục đích chơi cờ phải chiếm được nhiều lãnh thổ hơn đối phương.
Nghe qua việc chơi cờ vây rất đơn giản và dễ nắm bắt nhưng kỳ thực, không phải ai cũng có thể chơi giỏi được, chưa nói đến việc chơi chuyên nghiệp. Đẳng cấp chơi cờ vây chia làm 2 hệ thống: nghiệp dư và chuyên nghiệp với mức phân loại nhỏ hơn trong từng hệ thống đánh giá trình độ.
Cờ vây có dễ có khó, có chỗ rõ ràng có chỗ biến hóa. Vậy các yếu tố khiến cờ vây là một bộ môn cờ thử thách trí tuệ và khả năng con người như vậy.
Các điều luật cờ vây đơn giản nhưng nội hàm thâm sâu
Bộ luật chơi cờ vây có thể khái quát thành dưới 15 điều cơ bản nhất. Điều này khác với cờ vua, môn cờ quy định rất rõ ràng cách chơi. Mặc dù các quy tắc chơi tương đối đơn giản, cờ vây rất phức tạp và sở hữu số lượng các khả năng cho mỗi nước đi nhiều hơn tổng số nguyên tử trong vũ trụ có thể nhìn thấy được. So với cờ vua, cờ vây có cả một bàn cờ lớn hơn với nhiều phạm vi để chơi hơn và các ván đấu kéo dài hơn, và, tính trung bình, có rất nhiều lựa chọn thay thế hơn để xem xét trong mỗi nước đi.
Nếu so với cờ Tướng, cờ Vua chỉ có 32 quân và 64 ô để hoạt động thì người chơi cờ vây phải có sự tính toán cực kỳ sâu xa mới có thể điều khiển 361 quân trên một diện tích rộng gấp 5 lần. Điều đó giải thích vì sao người chơi cờ vây phải tính trước rất nhiều nước không chỉ cho một đám quân mà cả cho chục đám quân xen kẽ rất phức tạp trên bàn cờ.
Vài phút để học luật, vài giờ để biết chơi, cả đời để luyện tập
Cờ vây là trò chơi dễ học, nhưng mất cả đời để rèn luyện thành tài năng cờ vây. Với vài giờ nghiên cứu và tập chơi, người mới bắt đầu có thể hiểu được cách thức chơi cờ cơ bản nhất. Tuy nhiên, phải mất ít nhất vài tháng để lên cấp trong hệ thống cờ vây nghiệp dư, hoặc trong hệ thống cờ vây chuyên nghiệp thì mất nhiều năm. Ngay cả những người chơi cờ vây chuyên nghiệp cũng không ngừng trau dồi rèn luyện. Cờ vây vốn đa dạng, biến hóa, việc cờ thủ chuyên nghiệp thua cờ thủ nghiệp dư là chuyện hết sức bình thường.
Rèn luyện cờ vây không những cần thời gian, công sức mà còn cần tư duy đúng đắn. Nhiều học viên cờ vây chăm chăm đấu cờ mong tiến bộ càng nhanh càng tốt mà quên rằng hiểu được bàn cờ của mình mới là mấu chốt để tiến bộ. Ngẫm nghĩ để hiểu biết các thế cờ của mình và các thế cờ của đối phương, dần dần hình thành tư duy cờ. Tư duy cờ là khởi tạo từ tư duy cuộc sống, hiểu cờ như hiểu đời, hiểu mình. Mật ngữ của cờ vây thâm sâu kì bí mà cũng rất đời thường không thể học nhanh học vội mà được.
Tư duy cờ vây cần vừa logic vừa sáng tạo
Các nghiên cứu khoa học cho rằng cờ vây là cách tốt nhất để phát triển khả năng bẩm sinh ở trẻ. Khi luyện tập, các khả năng tính toán logic và thói quen suy nghĩ thấu đáo được nâng cao đáng kẻ. Hai bán cầu não của người chơi cờ vây đều được sử dụng đồng thời. Vì thế, cờ vây còn có tiềm năng trong các môi trường khác như giáo dục, kinh tế, và đặc biệt là văn hóa. Đặc biệt thích hợp để rèn luyện khả năng tính toán, suy luận một cách “logic” trước những quyết định, những vấn đề cần giải quyết.
Không có yếu tố may mắn
Cờ vây không mang yếu tố may mắn, may rủi. Kết thúc ván cờ, vinh dự thuộc về tay chơi cờ nào biết phối hợp nhịp nhàng công và thủ, mở rộng được vùng ảnh hưởng của mình trên bàn cờ và giảm ảnh hưởng của đối thủ. Trong cờ vây, chiến lược, chiến thuật luôn luôn kết nối chặt chẽ. Tâm lý và tính cách tự chủ cũng vậy.
Cờ vây trước tiên giúp bạn rèn luyện và phát triển tư duy “suy nghĩ lớn”, tư duy “chiến lược”. Tuy có những điểm khó khăn khi học cờ vây, nhưng không thể phủ nhận tầm nhìn bao la thâm sâu của môn cờ và giá trị của nó trong đào tạo các tư chất và tính cách của bản thân.
