Trong thế giới cờ tướng, các kỳ thủ thường sáng tạo ra nhiều hình thức chơi đa dạng, thỏa mãn bản thân trong con đường nâng cao kỳ nghệ. Một trong số biến thể cờ tướng xuất hiện sớm và phát triển mạnh mẽ đến hôm nay có thể kể đến bộ môn Cờ Thế, Cờ Thế Cờ Tướng Cờ Tàn Cờ Tướng, Cờ Thế Giang Hồ, Cờ Tàn Thực Dụng…
Nhiều người biết đến cờ thế, nhưng không biết rằng cờ thế là một loại trong Cờ tàn. Chính cái gốc cờ Tàn mà nhiều biến thể hơn đã ra đời.
Cờ thế Cờ Tướng
Trong cờ tàn có 2 loại chính: loại nghệ thuật và loại thực dụng. Mặc dù chúng rất giống nhau nhưng xem xét kỹ về hình thức lẫn mục tiêu thì chúng rất giống nhau. Chính vì thế, có thể nói cờ tàn nghệ thuật và cờ tàn thực dụng tuy hai mà một, quan hệ khăng khít.
Cờ tàn thực dụng là những thế cờ được rút ra từ trong thực tiễn trong các trận đấu, tìm ra nguyên tắc tổng quát để áp dụng khi chơi cờ. Hình thức của nó thường đơn giản, ít quân và không có cạm bẫy gì sâu sắc.
Còn cờ tàn nghệ thuật thường gọi nôm na là cờ thế được người ta nghiên cứu ra nhằm thưởng thức, và gây kinh ngạc cho người giải qua những đòn phối hợp diệu kỳ. Được người ta đặt ra nên hình thức của nó thường có vẻ vô lý.
Tuy nhiên giữa hai loại cờ này cũng có một ranh giới rõ ràng như vậy. Trong nhiều thế cờ tàn nghệ thuật, sau khi một bên đã thực hiện các đòn phối hợp cứu nguy, tạo tình huống mới, thế cờ bây giờ mới gọi là thế cờ tàn thực dụng. Ai nắm được bí quyết sẽ có được thắng lợi cuối cùng. Cho nên cũng phải nói rõ: cờ tàn nghệ thuật và cờ tàn thực dụng là khác nhau nhưng lại có mối quan hệ đôi khi quan hệ rất khăng khít.
Ngoài ra còn có một thể loại cờ thế giang hồ
Như đã nói ở trên: cờ tàn nghệ thuật là cờ thế. Nhưng có nhiều ván cờ thế mà trình độ nghệ thuật khá cao hoặc rất cao được những người mê cờ bày ra cuộc kiếm tiền. Đó là cờ thế giang hồ.
Những ván cờ thế này thường có nhiều cạm bẫy tinh vi, nếu như chỉ lướt qua rất khó để phát hiện. những ván cờ thế giang hồ thường không phải chỉ những ván cờ có trình độ nghệ thuật cao mà còn chỉ những ván cờ chưa hoàn chỉnh hoặc thậm chí là không nghệ thuật.
Đó là những ván mang tính chất gạ gẫm những người mê cờ trình độ còn yếu. Những ván cờ này có những sai sót hoặc sửa đổi, thêm thắt, lai tạo, khiến bên phá thế dù giỏi mấy cũng thua! Phần sau sẽ trình bày rõ hơn về vấn đề này.
Cái hay, cái đẹp của cờ tàn nghệ thuật – hay còn gọi là cờ thế
Nếu mục đích của cờ tàn nghệ thuật chỉ phô diễn một vẻ đẹp, tạo bất ngờ, lý thú, để có những đòn phối hợp độc đáo, những nước điều quân lạ lùng, thì có phải là cờ thế nghệ thuật không có tác dụng thực tế như loại cờ tàn thực dụng?
Hoàn toàn không phải như vậy? Những người sáng tạo ra cờ tàn nghệ thuật là cho người ta thưởng thức nhưng đồng thời nó mang cho người xem nhiều bài học bổ ích. Đó là:
- Nó rèn luyện cho người chơi có khả năng phân tích các thế biến, đánh giá các tình huống sau một chuỗi nước đi của cả hai bên. Những người chơi cờ giỏi đều có khả năng phân tích 3-4 thế biến với 5-7 nước đi trong mỗi biến, thậm chí có người tính được 9-10 nước đi. Nhờ rèn luyện khả năng này nên họ thích phân tích, đánh giá các tình huống rất nhanh chóng và có thể ra quyết định ngay được nước đi trong các thế cờ phức tạp.
- Nó tập luyện trực giác nhạy bén, chỉ thoáng nhìn có thể phát hiện ngay các cạm bẫy của đối phương hoặc các đòn đánh phối hợp cần phải thực hiện. Có thể nói người chơi cờ nào cũng cần rèn luyện trực giác mà trực giác ngày càng nhạy bén, càng giúp cho họ phân tích nhanh chóng. Đây là một yếu tố để nâng cao trình độ.
- Trong cờ tàn nghệ thuật, có nhiều đòn phối hợp. Người chơi phải phát hiện và trình diễn các đòn phối hợp này theo đúng ý đồ của người sáng tác. Qua nghiên cứu, học tập nhiều kiểu đánh phối hợp, người chơi có thể vận dụng vào các ván đấu cờ bàn, tức là cũng biết cách bố trí quân, biết tranh thủ thời cơ đối phương sơ hở, tạo một tình huống giống như ván cờ thế nào đó để thực hiện đòn đánh phối hợp. Những người chơi cờ giỏi là biết cách vận dụng những đòn đánh đúng các tình huống này.
Cờ tàn nghệ thuật có nhiều điểm giống nhau như chơi cờ bàn ở giai đoạn trung cuộc và tàn cuộc. Học tập chơi cờ tàn nghệ thuật sẽ có nhiều kiến thức bổ ích khi chơi cờ bàn, đặc biệt là nâng cao trinh độ trung cuộc và tàn cuộc rất rõ.
