Tổng Hợp Các Thế Khai Cuộc Trong Cờ Tướng

Cờ tướng khai cuộc là nền tảng của một ván cờ, khi khai cuộc chiếm ưu thế, giai đoạn trung cuộc sẽ thuận lợi hơn. Vì thế, trong nhiều chiến thuật khai cuộc thường đề cao sự chủ động tấn công để nhanh chóng chiếm được ưu thế cờ hơn đối phương.

Đừng xem thường cờ tướng khai cuộc như là chuyện dàn quân, không ảnh hưởng gì đến chiến thắng cuối cùng. Các cao thủ cờ Trung Quốc đều ghi nhớ sự quan trọng của khai cuộc như cả then chốt của ván cờ. Nếu đi nhầm nước hay một nước yếu, đối phương khai thác ngay.

Tầm quan trọng của cờ tướng khai cuộc trong cả trận cờ

Cờ tướng khai cuộc là nền tảng của một ván cờ, thường khai cuộc được tính trong khoảng 5-12 nước đầu tiên. Ở giai đoạn này, hai bên bày binh bố trận điều quân chiếm các vị trí quan trọng trên bàn cờ. Các bước đi quân trên bàn cờ lúc này sẽ ảnh hưởng lớn đến giai đoạn tiếp theo: giai đoạn trung cuộc.

Chiến thuật khai cuộc thường xoay quanh: giành lấy các điểm chiến lược, khống chế, phong tỏa các lối đi, uy hiếp quân đối phương và tranh giành thế chủ động. Khi khai cuộc chiếm ưu thế, giai đoạn trung cuộc sẽ thuận lợi hơn.  Vì thế, trong nhiều chiến thuật cờ tướng khai cuộc thường đề cao sự chủ động tấn công để nhanh chóng chiếm được ưu thế cờ hơn đối phương.

Phương pháp chiếm ưu thế khai cuộc cờ tướng

Nếu có khả năng phóng đại được ưu thế, thế cờ có thể giành được thắng lợi sau cùng. Ngược lại, nếu khai cuộc thất thế, thì phải đối phó với áp lực đối phương. Nhìn chung, cờ tướng khai cuộc có thể đóng góp đến 40% đến trận cờ, trong khi trung cuộc và tàn cuộc đóng góp 30% mỗi giai đoạn.

Nên nhớ, giai đoạn khai cuộc quân lực nhiều, cuộc diện biến hóa khôn lường. Chỉ cần thay đổi một nước đi, hay thay đổi trình tự vài nước cờ, diễn biến thế cờ sẽ khác đi. Trong các giải cờ, có rất nhiều trường hợp thất bại do khai cuộc sai lầm, dẫn đến thế bị động. Dĩ nhiên cũng có trường hợp bên thắng thế đi sai lầm ở giai đoạn trung cuộc hay tàn cuộc, bên thất thế đã thủ hòa thậm chí thắng. Nhưng đó là vấn đề về kỹ thuật chơi trung cuộc và tàn cuộc.

Thế khai cuộc cờ tướng thông dụng nhất

Có rất nhiều dạng khai cuộc khác nhau, nhưng có thể chia khai cuộc thành hai loại chính: khai cuộc Pháo đầu và khai cuộc không Pháo đầu. Vài kiểu khai cuộc pháo đầu cơ bản thông dụng cần nắm vững kỹ thuật triển khai, phá giải như sau

Khai cuộc Pháo đầu

Tên của các khai cuộc được đặt tuỳ theo cách đi của bên đi sau, chỉ nêu vài loại chính:

Thuận Pháo

Thế trận thuận pháo có xuất xứ từ xa xưa đến tận ngày nay vẫn được đông đảo kỳ thủ ưa chuộng. Lý do khiến thuận pháo được yêu thích là vì thế trận thuận pháo có tính đối kháng mạnh mẽ, diễn biến hấp dẫn, cuốn hút người xem. Người mới học khai cuộc cờ tướng lại càng phải biết thế trận thuận pháo. Đây là thế trận cờ tướng cơ bản nhất, cũng là thế trận thông dụng nhất.

Thế trận Thuận Pháo Hoành Xa Đối Trực Xa

Nghịch Pháo (Liệt Pháo)

Thế cờ Nghịch Pháo – Ngũ Hổ Quy Môn

Thế cờ Nghịch Pháo – Tương Kế Tựu Kế

Thế cờ Nghịch Pháo – Tham Quan Đại Bại

Thế cờ Nghịch Pháo – Mã Nhử Tham Quan

Thế cờ Nghịch Pháo – Công Sát Liên Hoàn

Thế cờ Nghịch Pháo – Sát Chiêu Đại Pháp

Thế cờ Nghịch Pháo – Giả Khờ Giả Dại

Thế cờ Nghịch Pháo – Sỹ Tượng Tan Hoang

Thế cờ Nghịch Pháo – Thí Xe Oanh Kích

Thế cờ Nghịch Pháo – Nhị Pháo Sát Chiêu

Thế cờ Nghịch Pháo – Song Xe Truy Sát

Bán đồ Liệt Pháo

Pháo đầu đối Bình phong Mã

đây là khai cuộc phổ biến nhất.

Năm 632, bước ngoặt lớn trong lịch sử cờ tướng khi Chu Tấn ra đời cuốn sách Quất Trung Bí. Trong tác phẩm để đời của mình, Chu Tấn xây dựng hàng loạt các thế đánh rất hiệu quả cho bên tiên với nước cờ khai cuộc mở đầu là Pháo 2 bình 5. Với nước cờ này đã phá tan mọi hệ thống phòng thủ của bên hậu. Từ khi ra đời, Quất Trung Bí trở thành cẩm nang số 1 cho người chơi cờ.

Một huyền thoại trong làng cờ là Vương Tái Việt đã nghiền ngẫm tác phẩm quốc trung bí. Từ đó Vương đã đề xướng ra hệ thống phòng thủ mới cho bên hậu. Ý tưởng của Vương là Hậu sẽ bay song mã đến chính diện, tạo thành một bức bình phong vững chãi. Vương đặt tên cho bức bình phong là bình phong mã. Trong tác phẩm Mai Hoa Phổ, một kiệt tác để đời của ông, Vương đã xây dựng hàng loạt các thế phản kích ảo diệu cho bên Hậu, cũng như đưa ra vô số cạm bẫy. Từ đó, bên tiên dù tấn công bằng cách nào cũng bị dính bẫy và dẫn đến thua cuộc. Vương từ đó đưa đến một kết luận Bình Phong Mã mạnh hơn Pháo đầu. Tác phẩm Mai Hoa Phổ của Vương Tái Việt đã tạo ra một ảnh hưởng sâu rộng trong vài thế kỷ sau đó. Cao nhân tất hữu cao nhân trị. Đến thế kỷ thứ 20, một cao thủ đến từ Giang Tô khi đọc Mai Hoa Phổ đã nhìn ra sơ hở và đề xướng phương án tấn công mới cho bên đi tiên, làm sống dậy trận hình này. Trận Pháo đầu không hề yếu, thậm chí nếu đi đúng, là sẽ chiếm ưu thậm chí thắng lợi một cách dễ dàng. Và tác phẩm này là Phản Mai Hoa Phổ.

Pháo đầu đối Phản cung Mã

Pháo đầu đối Đơn đề Mã

Pháo đầu đối Phi Tượng

Pháo đầu đối Uyên ương Pháo

Pháo đầu đối Quy bối Pháo

Khai cuộc không Pháo đầu

Tiến Tốt (Tiên nhân chỉ lộ)

Khởi Mã cuộc

: bao gồm nhảy mã trong (rất phổ biến) và nhảy mã biên (ít dùng)

Phi Tượng cuộc

Quá cung Pháo

Sĩ Giác Pháo

Quá cung Liễm Pháo

Ngoài ra, còn có các cách khai cuộc Pháo đầu ít phổ biến hơn như:

Đơn đề mã

Ngũ bát pháo đối bình phong mã

Ngũ lục pháo đối bình phong mã

Ngũ thất pháo đối bình phong mã

Thực tế, các thế trận khai cuộc cờ tướng được khai thác trong phần lớn các đầu sách chuyên môn về cờ tướng. Hơn nữa, sự đổi mới, cách tân trong khai cuộc luôn được đề cao. Các tác giả ra sách về khai cuộc cờ tướng đều đều hằng năm phân tích các biến lạc hậu và tìm tòi các phương thức mới lạ, sáng tạo hơn.

Trong trận cờ, kỳ thủ nào cũng muốn giành được chủ động, áp đảo đối phương ngay từ giai đoạn khai cuộc. Nhưng hạn chế về thời gian trong giai đoạn hiện tại, cờ tướng khai cuộc lại biến hóa đa dạng, nên rất dễ phạm sai lầm. Nếu khai cuộc tiêu tốn quá nhiều thời gian tính toán thì giai đoạn trung cuộc và tàn cuộc sẽ không còn đủ thời gian suy tính. Vì thế, nghiên cứu và nắm vững khai cuộc là rất quan trọng đối với bất kỳ một kỳ thủ nào.